Zoeken
Overzicht
Print linkerkant
Print rechterkant
Print beide zijden
Di actueel Mei 2024 Lifestyle magazine voor mensen met diabetes Mentaal fit worden in kleine stapjes Welk type diabetes heeft u? Waarom is afvallen vaak zo lastig? ‘Ik wilde bewijzen dat ik het kon met mijn diabetes’ Thema Motivatie Johannes deed mee aan Ironman actueel Lifestyle magazine voor mensen met diabetes actueel Lifestyle magazine voor mensen met diabetes actueel Di actueel Mei 2024 Lifestyle magazine voor mensen met diabetes Mentaal fit worden in kleine stapjes Welk type diabetes heeft u? Waarom is afvallen vaak zo lastig? ‘Ik wilde bewijzen dat ik het kon met mijn diabetes’ Thema Motivatie Johannes deed mee aan Ironman actueel Lifestyle magazine voor mensen met diabetes actueel Lifestyle magazine voor mensen met diabetes actueel Ieder mens met diabetes is uniek Begin dit jaar ben ik bij Mediq begonnen als zorgdeskundige. Hiervoor werkte ik 23 jaar als diabetesverpleegkundige. Als diabetesverpleegkundige sta je heel dicht bij de mensen. Ik vond het iedere keer weer een uitdaging om met mij n medisch inhoudelij ke kennis aan te sluiten bij de behoeften van de mensen. Want ieder mens met diabetes is uniek. Bij Mediq beoordeel ik onder meer de aanvragen voor diabeteshulpmiddelen die binnenkomen. Soms hebben mensen net iets anders nodig dan mogelij k is binnen de vergoedingscriteria. In samenwerking met de behandelaar en de zorgverzekeraar bekij ken we dan wat nodig en mogelij k is. De zorgverzekeraar stelt criteria op voor doelmatig gebruik van diabeteshulpmiddelen. Dit doen ze om de gezondheids zorg betaalbaar te houden en meestal voldoen deze criteria. Maar ook hier geldt, ieder mens met diabetes is anders. En een enkele keer is het nodig om van de regels af te wij ken. Dat geen persoon met diabetes hetzelfde is, leest u ook in het interview met internistendocrinoloog Mariëlle Schroij en. Zij vertelt over de verschillende vormen van diabetes. Deze aandoening is minder zwartwit dan we ooit dachten. Vroeger kreeg een jong persoon met diabetes automatisch de diagnose type 1 en een ouder persoon type 2. Maar ik herinner me nog de man van 70 op mij n spreekuur. Het lukte maar niet om zij n diabetes gereguleerd te krij gen. Toen ik nader onderzoek liet doen, bleek hij diabetes type 1 te hebben. Al deze ervaringen motiveren me keer op keer om de mens met diabetes centraal te stellen en niet zij n of haar diabetes. Henny van der Straaten Zorgdeskundige Mediq Inhoud Motivatie 04 Het diabetesritueel van Câthy Een ‘hypopreventieappel’ om 16.30 uur 08 Johannes Hemelrijk deed mee aan de Wereldkampioenschappen Ironman ‘Ik heb mijn kinderen laten zien dat je door hard te werken, je dromen kunt realiseren’ 12 Mentaal fit worden in kleine stapjes En verder... 17 Welk type diabetes heeft u? Internistendocrinoloog Marielle Schroijen geeft uitleg 20 10 Vragen over hypo’s Nieuwe vragenrubriek! 25 Vraag het aan Henny 26 Prof dr. Liesbeth van Rossum legt uit waarom afvallen vaak zo lastig is 28 Gastcolumn: Wendy Leewens is fotograaf en kunstenaar en maakt kunst over diabetes Rubrieken 06 Diaweetjes 15 Diablog 22 Sudoku 23 Recept Tian met courgette, aubergine en mozzarella 29 Opvoedkwesties met Marina van der Wal 30 De diabetesverjaardag van Pien 31 Diaweetjes Kids ©Bram Petraeus 2 | 23 12 12 17 08 28 07 30 28 07 Diactueel • Mei 2024 • Mediq | 3 Het ritueel van Tekst Irene Seignette | Foto Sven Scholten ‘Ik wilde al langer iets waar ik blij van word, waarin ik mij n ei kwij t kan. Minder achter mij n bureau zitten en meer beweging, letterlij k en figuurlij k’, zegt Câthy. Ruim een jaar geleden opende ze Tuinwinkel de Boshommel in Apeldoorn. Daarvoor werkte ze bij meerdere bedrij ven en organisaties binnen de gezondheidszorg. ‘Mij n opa’s en mij n moeder waren altij d in de tuin te vinden. De liefde voor de natuur is me met de paplepel ingegoten. Alles in mij n winkel is onbespoten en bij voorkeur biolo- gisch. Ik zoek tevens naar inheemse planten, planten die hier van origine vandaan komen en waar de insecten een voorkeur voor hebben. ‘Eens in de twee weken ga ik naar de kwekerij , steeds vaker met een verzoeklij stje van klanten. Ik vind het zo leuk om te merken dat klanten van vorig jaar terugkomen en zeggen, ‘de plantjes die ik hier vorig jaar heb gekocht doen het zo goed, ik wil graag nieuwe bestellen’. Daar doe ik het voor.’ Het werk in de winkel is vaak moeilij k te plannen. ‘Ik weet niet wanneer het druk wordt. Mensen kunnen op elk moment binnenlopen. Vaak willen ze van alles weten en dan is een half uur zo voorbij . Daarom weet ik van tevoren niet precies wanneer ik ga eten en of ik mij n maaltij d kan afmaken. Hierbij helpt het algoritme van mij n pomp mij . In de middag ben ik heel gevoelig voor insuline. Mij n insulinepomp staat dan op 0,1 eenheid insuline per uur. Om te voorkomen dat ik aan het einde van de middag toch nog in een hypo beland, eet ik rond 16.30 uur mij n ‘hypopreventieappel’, net genoeg om een hypo te voor komen voor het avondeten. Câthy heeft diabetes type 1 sinds haar vijfde. Momenteel gebruikt ze de Tandem Control IQ insulinepomp en de Dexcom G6 glucosesensor. Een ‘hypopreventie- appel’ om 16.30 uur Heeft u ook een diabetesritueel dat u met ons wilt delen? Laat het ons weten via info@diactueel.nl 4 | Câthy Diactueel • Mei 2024 • Mediq | 5 Gezond eten Di aweetjes Weet wat u slikt Baadt het niet, schaadt het niet. Dit wordt vaak gedacht over het nemen van voedingssupplementen of kruiden. Toch kunnen sommige kruiden de werking van medicatie beïnvloeden, waardoor deze minder goed of juist sterker werken. Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) en de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) besteden in de campagne ‘Weet wat je slikt’ aandacht aan 11 veelgebruikte kruiden. Deze kruiden kunnen de werking van medicatie beïnvloeden als ze in hoge concentraties in capsules of drankjes zij n verwerkt. Het gaat om de volgende kruiden: Amerikaanse ginseng; cannabis; rode salie; kurkuma; Ginkgo biloba; valeriaan; knofl ook; Mariadistel; SintJanskruid; groene thee en Echinacea. De medicij nen waarmee deze kruiden een wisselwerking kunnen hebben zij n divers en variëren van maag zuurremmers, antidepressiva en slaapmiddelen tot antistollingsmedicatie. Let op: het gaat niet om het gebruik van deze kruiden tij dens het koken. Metformine en vitamine B12 Soms is het juist gunstig om supplementen te gebruiken als aanvulling op me dicatie. Zo vergroot het gebruik van metformine bij voorbeeld de kans op een vitamine B12tekort. Een vitamine B12supplement kan dan uitkomst bieden. Nieuwe filmserie ‘Kijken naar koolhydraten’ Koolhydraten hebben veel invloed op uw bloedglucosewaarde. Maar wat zij n koolhydraten, waar zitten ze in en welke producten met koolhydraten kunt u beter wel of juist niet gebruiken? En wat doen koolhydraten in uw lichaam? In de nieuwe fi lmserie ‘Kij ken naar koolhydraten’ krij gt u hier in 12 korte video’s uitleg over. De taal is eenvoudig. U kunt de tekst ook horen in het Engels, Turks of Arabisch. Als u insuline of bepaalde medicij nen gebruikt, is het aan te raden om te rekenen met koolhydraten. Dat is best lastig. Ook hier krij gt u veel handige tips voor. Diëtist Corien Maljaars schreef het voorstel voor deze fi lmpjes en won hiermee het Beste Diabetes Idee van 2021 van het Diabetes Fonds. Om de fi lmpjes te maken, werkte ze samen met veel mensen met diabetes en diabeteszorgprofessionals. U kunt de fi lmpjes gratis bekij ken op de website kij kennaarkoolhydraten.nl. U hoeft geen account aan te maken of in te loggen. Gemengde noten voor een beter geheugen Ouderen die dagelij ks 60 gram noten eten, hebben na 4 maanden een beter geheugen en betere doorbloeding van de hersenen, blij kt uit onderzoek van Maastricht UMC+ onder 28 ouderen. Ook zorgt het eten van een dagelij kse portie noten voor een betere insulinegevoeligheid in verschillende hersengebieden. De deelnemers aan dit onderzoek namen een mix van gelij ke hoeveelheden pistachenoten, cashewnoten, hazelnoten en walnoten (ongezouten). De verbeterde doorbloeding kan volgens wetenschapper Kevin Nij ssen van het onderzoeksinstituut Nutrum de waargenomen verbetering van het geheugen verklaren. Volgens hem kunnen gemengde noten, in combinatie met een gezond voedingspatroon, bij dragen aan het voorkomen van leeftij dsgebonden aandoeningen en achteruitgang van de hersenen. Ongezouten gemengde noten bevatten veel vezels, eiwitten, gezonde vetten en weinig koolhydraten. Tot dusver een hele gezonde keuze. Het is wel belangrij k om te weten dat noten calorierij k zij n, dus als u wilt afvallen, moet u hiermee rekening houden. Twee handjes noten (50 gram) bevatten 3,6 gr vezels, 9,9 gr eiwitten, 27,7 gr vetten, 8 koolhydraten en 317,5 kcal. Bron: Nieuws voor Diëtisten 6 | Hoe vindt u gezonde producten in de supermarkt? Heeft u de laatste maanden ook regelmatig gehoord of gelezen dat 80% van het voedselaanbod in de supermarkt ongezond is? Dat is enorm veel en wat kunt u dan wel kiezen als u gezondere producten wilt gaan eten? Als eerste kunt u proberen producten te kiezen die puur zij n, dus zo weinig mogelij k bewerkt. U kunt bij voorbeeld producten in uw winkelmandje stoppen die geen etiketten bevatten, zoals vers fruit en groenten, dan weet u dat ze vrij wel niet bewerkt zij n. Probeer daarnaast producten te vermij den die juist een etiket hebben met een hele lange ingrediëntenlij st, want hoe meer ingrediënten, des te groter is de kans dat de producten ultra bewerkt zij n. Vindt u het lastig om een goede keuze te maken? Download dan de app ‘Kies ik gezond?’ van het Voedingscentrum. Deze app helpt u bij het maken van gezonde keuzes. Bovendien kunt u in de app ook aangeven dat u bij voorbeeld op koolhydraten wilt letten. Beweegtips ter inspiratie Voldoende beweging helpt bij het reguleren van uw diabetes. Bovendien vermindert het de kans op diabetes complicaties. Beweging is daarnaast goed voor uw nachtrust, uw humeur en bloeddruk. Hoeveel beweging goed voor u is, hangt af van uw leeftij d en situatie. Ter inspiratie verzamelden we deze tips om meer in beweging te komen. Probeer niet te lang te zitten. Neder landers zij n kampioen zitten. Gemiddeld zitten we 8,5 uur per dag. En dat is on gezond. Mensen die meer dan 8 uur per dag zitten en weinig bewegen, hebben 74% meer kans op hart en vaatziekten, dan mensen die minder dan 4 uur per dag zitten en veel bewegen. Sta regel matig even op, telefoneer lopend of leg desnoods de afstandsbediening op een afstandje. Met deze kleine aan passingen, kunt u het langdurig zitten eenvoudig onderbreken. Wandelen is een gezonde vorm van beweging. Houdt u er niet van om naar de sportschool te gaan? Probeer dan dagelij ks een wandeling te maken. Wandelen is goed voor uw spieren, conditie en bloedsomloop. Lange tij d was het advies om 10.000 stappen per dag te maken. Als dat lukt, is dat natuurlij k geweldig. Maar goed nieuws, onderzoek van het Radboudumc liet zien dat het risico op vroegtij dig overlij den al met 8% daalt als iemand van 2.000 naar 2.500 stappen per dag gaat. Iedere stap is dus een stap naar een betere gezondheid. Bent u redelij k fi t maar wilt u uw gezondheid een extra boost geven? Probeer dan uw wandelsnelheid op te schroeven. Britse weten schappers bestudeerden tien internationale onderzoeken over diabetes en wandelen en zagen dat mensen die sneller wandelen dan 6 kilometer per uur, 39% minder kans hebben om diabetes type 2 te ontwikkelen. Diactueel • Mei 2024 • Mediq | 7 Tekst Irene Seignette Persoonlijk ” ” De beweegadviezen die ik kreeg, pasten eigenlijk meer bij senioren 8 | ‘Ik heb mijn kinderen laten zien dat je door hard te werken, je dromen kunt realiseren’ Op zijn 13de zag Johannes de eerste triatlon van Almere op de televisie. Die dag werd er een zaadje in zijn hoofd geplant. Hij wist: ‘ooit zal ik dat zelf ook doen’. Rond zijn 20ste raakte het sporten op de achtergrond. Hij verlegde zijn focus naar werken en uitgaan. In die tijd werd ook de diagnose diabetes type 1 bij hem gesteld. ‘In het ziekenhuis kreeg ik een soort spoedcursus over wat ik allemaal nog wel en niet kon. Alles draaide om veiligheid. Wat sporten betrof, kon ik geen gekke dingen meer doen. De adviezen die ik kreeg, pasten eigenlijk meer bij senioren.’ Roofbouw De eerste twee, drie jaar na de diagnose negeerde Johannes zijn diabetes een beetje. ‘Ik ging veel uit, werkte onregelmatig en wilde mijn leven eigenlijk niet aanpassen aan mijn diabetes. Totdat mijn arts me waarschuwde dat ik zo niet door kon gaan, ik pleegde roofbouw op mezelf. Het zou heel ongezond zijn voor mijn lichaam, als ik mijn leven niet zou aan passen. Op dat moment wist ik dat ik een keuze moest maken; ik besloot het sporten weer op te pakken. Dit betekende dat ik afscheid moest nemen van mijn oude leventje en ook van een aantal vrienden.’ De volle 100% Als Johannes ergens voor gaat, is het voor de volle 100%. ‘Ik begon met een regionale loop van 5 kilometer. Dat ging overigens niet vanzelf, ik merkte dat ik roofbouw op mezelf had gepleegd. Maar ik trainde door en in 2006 liep ik mijn eerste marathon. Op advies van mijn internist was ik daarvoor overgestapt op een insulinepomp. Toen de marathon was gelukt, nam ik me voor te gaan trainen voor de triatlon. Ik durfde het nog niet hardop uit te spreken, want mijn behandelteam vond alleen de mara thon al meer dan genoeg.’ Op je 21ste diabetes type 1 krijgen en op je 42ste meedoen aan de wereld kampioenschappen Ironman, de triatlon die bekend staat om de mentale en fysieke uitdaging. Wat heb je daarvoor nodig? Passie, focus, doorzettings vermogen en een positieve mindset. En, bovenal een gezin dat je door dik en dun steunt. Johannes Hemelrijk heeft het allemaal. Vorig jaar deed hij mee aan de Wereldkampioenschappen Ironman. Met Diactueel deelt hij zijn ervaringen. Diactueel • Mei 2024 • Mediq | 9 Vierde discipline: diabetes In 2009 deed Johannes mee aan zijn eerste lange afstand triatlon: de lang gekoesterde van Almere. ‘Ik was toen nog helemaal niet bezig met het halen van goede tijden. Ik wilde vooral be wijzen dat ik het kon met mijn diabetes. Het in balans houden van mijn glucose waarden, was voor mij als de vierde discipline van de triatlon. Ik had toen nog geen glucosesensor. Tijdens het zwemmen, koppelde ik de pomp af. Als ik dan na een uur het water uitkwam, moest ik mijn wetsuit uitdoen, mijn pomp aankoppelen en mijn glucose waarde controleren. Op basis van die waarde, moest ik beslissen hoe ik de insulinepomp instelde. Dat was vaak een gok, omdat een enkele glucose waarde niet zoveel zegt. Bovendien kostte het me allemaal tijd. Als ik alles gedaan had, sprong ik op de fiets voor de 180 kilometer. Elke 60 kilometer stopte ik om mijn glucosewaarde te controleren.’ Game changer Johannes gebruikt de MiniMed 780G insulinepomp met de bijbehorende glucosesensor. Deze werkt samen met zijn insulinepomp en kan automatische correctiebolussen geven. Johannes: ‘De komst van de glucosesensor was voor mij echt een game changer. Deze techniek geeft me de mogelijkheid mee te doen op competitieniveau. Ik ben helemaal opnieuw gaan uitzoeken hoe mijn lichaam reageert op inspanning en hoe ik hierop kan anticiperen met mijn pomp en sensor. Tijdens het fietsen be vestig ik een smartphone op mijn stuur. Daarop zie ik continu mijn glucose waarden en hoeveel insuline er wordt toegediend.’ Een voedingsstrategie Voor een topsporter duurt een triatlon rond de acht á tien uur. In die tijd lever je topprestaties en heeft je lichaam veel vocht en koolhydraten nodig. Johannes: ‘Om goed te kunnen presteren, heb ik een voedingsstrategie ontwikkeld. Voor mij zijn de eerste tien minuten van het fietsen het spannendste. Ik kom dan uit het water, koppel mijn pomp aan, zie de glucosewaarde op mijn sensor, zie of deze stijgend of dalend is en stippel mijn beleid uit. Ik moet de periode dat ik zonder pomp heb gezwommen dan zo snel mogelijk herstellen. Eenmaal aan het fietsen, drink ik elke tien minuten sportdrank en eet ik elk half uur iets.’ Twee keer een DNF De glucosewaarden, de koolhydraten, de diabeteshulpmiddelen; het komt allemaal heel nauw. En soms gaat dat mis. Een keer had Johannes een DNF (Did not Finish) omdat er een knik in zijn infuusslang zat. ‘Dat was in 2022 tijdens de triatlon van Almere. Tijdens het fietsen liepen mijn glucosewaarden zo op, dat ik wel moest stoppen.’ Een tweede keer ging het mis in Mexico. ‘Dat kwam door de extreme hitte, waardoor ik zoveel vocht, zout en mineralen verloor. Hierdoor raakte de elektrolyten in mijn lichaam verstoord, waardoor ik de finish niet kon halen.’ Gezin en sociaal leven Meedoen aan triatlons is een levens stijl. Johannes traint gemiddeld 12 keer per week. Dit doet hij naast een full timebaan als programmeur. ‘Gelukkig zijn mijn twee kinderen van 13 en 14 ook van die bezige personen met veel hobby’s. Ze zitten dus niet de hele tijd op hun papa te wachten. En mijn vrouw is ook druk met haar werk en studeert weer. Zij is trouwens mijn steun en toeverlaat, en mijn grootste supporter. Zonder haar zou ik niet kunnen doen, wat ik nu doe.’ Persoonlijk ” ” Ik wilde vooral bewijzen dat ik het kon met mijn diabetes Wat is Ironman? Ironman is een speciale triatlon, bekend om de lange afstanden. Het is een van de meest veeleisende eendaagse sportevenementen ter wereld. Ironman bestaat uit drie onderdelen: • Zwemmen: 3,8 kilometer • Fietsen: 180 kilometer • Hardlopen: 42,2 kilometer (een marathon) De onderdelen worden achter elkaar uitgevoerd zonder pauze. De overgangstijden tussen de sporten tellen mee in de totaaltijd. Om mee te kunnen doen aan de Wereldkampioenschappen Ironman moet iemand zich kwalificeren. De voorbereiding op een Ironman vereist maanden, zo niet jaren, van intensieve training en voedingsplanning. Het voltooien van een Ironman wordt gezien als een enorme prestatie vanwege de mentale en fysieke uitdagingen. 10 | Geschept door een auto In 2010 verkeerde het gezin Hemelrijk in zwaar weer. ‘Ik was aan het trainen voor de triatlon van Almere, toen ik ge schept werd door een auto. Mijn vrouw was hoogzwanger van onze tweede en ik lag in het ziekenhuis, helemaal in de kreukels. Er werd zelfs gevreesd voor mijn leven. Ik heb een half jaar moeten revalideren. Uiteindelijk is het goed ge komen, maar dit was een moeilijke tijd.’ Leren van tegenslagen Door zijn diabetes, het ongeluk en het meedoen aan wedstrijden, heeft Johannes geleerd om te gaan met te genslagen. ‘Vroeger ging ik altijd maar door. Als ik een wedstrijd gewonnen had, was ik in gedachte alweer bezig met de volgende wedstrijd. Door het ongeluk heb ik geleerd stil te staan bij het moment. Als er iets moois gebeurt, geniet ik daar nu bewust van. Gaat er iets mis, dan sta ik mezelf toe daar een half uur van te balen, maar dan is het ook klaar. Na mijn DNF in Mexico baalde ik enorm, maar toen ik mijn gezin zag staan, realiseerde ik me hoe goed we het hebben. Daarna hebben we nog een paar fantastische dagen gehad in Mexico. Eenmaal thuis ben ik met een sportarts gaan monitoren hoeveel vocht ik verlies tijdens het sporten. Hiervoor heb ik nu capsules die ervoor zorgen dat mijn elektrolyten in balans blijven, ook bij extreme hitte.’ Wereldkampioenschappen In 2023 kwalificeerde Johannes zich in Texas voor de wereldkampioen schappen Ironman. September vorig jaar deed hij daadwerkelijk mee aan het WK in Nice. ‘Het was heel spannend. Ik had hier zo lang naartoe gewerkt. Het was een bloedhete dag. Mijn diabetes, mijn koolhydraten, mijn vocht, de elek trolyten, de wissels; zou het allemaal lukken? Toen ik de finish naderde, stond er een enorme menigte. Ik zag vlaggen uit alle landen. Op dat moment speelde mijn hele sportieve leven, met alle ups anddowns, als een soundtrack door mijn hoofd. Bij de finish was de sfeer uitbundig. En daar trof ik mijn gezin. Ik heb mijn kinderen laten zien dat je door hard te werken, je dromen kunt reali seren. Dat was onvergetelijk.’ Voorbereiding Hamburg Op dit moment bereidt Johannes zich voor op de kwalificatie van Ironman op 2 juni in Hamburg. Nieuwsgierig hoe het hem vergaat? Volg hem op Instagram: Tri_abetic. Diactueel • Mei 2024 • Mediq | 11 Leefstijl Mensen zijn er van nature op gericht zich op korte termijn goed te voelen. Op de bank ploffen na je werk, gaat vaak makkelijker dan nog een rondje hardlopen “ ” Dr. Heidi Stiegelis is psycholoog en gepromoveerd in de Medische Wetenschappen 12 | ‘Mentaal fit worden in kleine stapjes’ Tekst Irene Seignette Waarom doe je wat je doet? ‘Ik wil mensen begeleiden naar een waardevol leven waarin ze bewuster leren kiezen en goed voor zichzelf zorgen. Deze missie is niet uit de lucht komen vallen. Ik weet hoe het is om te struggelen met een chronische ziekte. Als 9jarig meisje kreeg ik kanker. Opeens was ik een patiënt en zat ik in het systeem van ziekte en zorg. Kanker loopt als een rode draad door mijn leven. Al op hele jonge leeftijd wist ik, als ik het overleef, dan wil ik iets veranderen in hoe wij in de gezond heidszorg omgaan met ziekte.’ Wat wilde je veranderen in de gezondheidszorg? ‘In de gezondheidszorg is alles gericht op de ziekte. De behandeling en de doelen worden hierop afgestemd. De focus ligt op het oplossen van het probleem en niet op de persoon. Natuurlijk is het goed om een probleem op te lossen, maar dit kan niet altijd, zeker niet bij een chronische ziekte. Als psycholoog heb ik jaren gezocht naar een methode om mensen met een chronische ziekte zoals diabetes te helpen. Hoe kunnen ze zich aanpassen aan de nieuwe, vaak moeilijke situatie zonder zich vooral patiënt te voelen. Ik leer ze vaardigheden waardoor ze zich gaan richten op de dingen waar ze wel invloed op hebben en die belangrijk voor ze zijn. Ik stem mijn programma af op de persoon en zijn of haar behoeften, in plaats van op de ziekte. Hierdoor krijgen mensen weer de regie over hun eigen leven, want je bent meer dan je diabetes.’ Stel, ik wil gezonder gaan leven. Wat zijn dan valkuilen? ‘Elke dag maak je duizenden keuzes. Ruim 95% hiervan, maak je onbewust: op de automatische piloot. Daarbij komt dat mensen er van nature op zijn gericht zich op korte termijn goed te voelen. Op de bank ploffen na je werk, gaat vaak makkelijker dan nog een rondje hardlopen. Als je je gedrag wilt veran deren, moet je dus die automatische piloot omzeilen. Het is belangrijk dat je dat gaat opmerken. Tegelijkertijd stellen mensen die aan de slag gaan met hun gezondheid, vaak te grote doelen. Ze nemen zich bijvoorbeeld voor om 10.000 stappen per dag te lopen of 10 kilo af te vallen in drie maanden. Vaak hou je dit niet lang vol met als gevolg dat je terugvalt in oude patronen. De automati sche piloot neemt het dan weer over.’ Ik moet dus leren omgaan met mijn automatische piloot, als ik gezonder wil gaan leven? ‘Ja, zoals ik al zei maak je de hele dag keuzes, zonder erbij na te denken. Omdat je hierbij ongemak wilt vermijden en je zo goed mogelijk wilt voelen, zijn dit niet altijd de beste keuzes. Je zoekt bijvoorbeeld afleiding, gaat op je telefoon scrollen, eet een zak chips leeg Veel mensen met diabetes zullen het herkennen. Goed bedoelde adviezen van de diabetes verpleeg kundige, internist, familie en bekenden. Eet wat minder, sport wat meer en vermijd stress. Waarschijnlijk weet uzelf ook wel wat goed voor u is, maar waarom lukt het dan vaak niet? Dr. Heidi Stiegelis begeleidt mensen met een chronische ziekte om mentaal fit te worden. Dat is volgens haar de eerste stap die nodig is om beter voor jezelf te zorgen. We stelden haar acht vragen. ” ” Als je weet wat voor jou belangrijk is, geeft dat richting aan jouw keuzes Diactueel • Mei 2024 • Mediq | 13 of drinkt te veel alcohol. Meestal gaat dit onbewust zonder dat je het in de gaten hebt. Maar later voel je je er vaak rot over. Als dit vaak gebeurt, gaat dit ten koste van je zelfwaardering. En als je weinig zelfwaardering hebt, zorg je vaak minder goed voor jezelf. Het is dus belangrij k dat je gaat opmerken wanneer je automatische piloot de leiding heeft.’ Volgens jou zij n aandacht en opmerk- zaamheid belangrij k om te leren gezondere keuzes te maken. Kun je uitleggen waarom? ‘Ik leer je vaardigheden om minder op de automatische piloot te gaan doen. Want zolang je niet doorhebt dat je iets doet, kun je het ook niet veranderen. Zodra je dingen met aandacht gaat doen, merk je bij voorbeeld op dat je een half uur op je telefoon hebt zitten scrollen, terwij l je eigenlij k wat anders wilde doen. Onbewust gedrag, wordt bewust. En dat is goed. Als je elke dag een paar van dat soort momenten opmerkt, is dat een soort breintraining. Oh, ik heb drie koekjes gegeten in plaats van een boterham, ik heb toch dat derde glas wij n ingeschonken of ben een uur later naar bed gegaan, dan ik eigenlij k wilde. Wanneer je jezelf vervolgens een compliment geeft voor je opmerkzaamheid, dan vergroot dat stap voor stap je zelfwaardering.’ Dus als ik me bewust word van mij n onbewuste gedrag, vergroot ik mij n zelfwaardering? ‘Ja, dat klopt. Iedere keer dat je opmerkt dat je bij voorbeeld lang op je telefoon zit te scrollen, heb je een keuzemoment. Misschien vertoon je wel uitstelgedrag voor iets wat je moeilij k vindt, voor je werk, je diabetes of andere dingen die je wilt doen, maar die je moeite kosten. Het is goed om op te merken, waarover je ongemak voelt, wat je uit de weg wilt gaan. Die gevoelens mogen er gewoon zij n. Tegelij kertij d creëer je wel een keuzemoment als je jezelf traint dingen die je normaal op je automatische piloot doet, op te merken. Doe je dat vaker en blij f je jezelf belonen voor je opmerk zaamheid, dan groeit je zelfwaardering.’ Kun je uitleggen wat de link is tussen zelfwaardering en goed voor jezelf zorgen? ‘Van mensen die een hoge zelfwaarde ring hebben, weten we dat ze bewuster kiezen en sneller geneigd zij n gezonde keuzes te maken. Ze zij n minder impulsief en weten wat ze belangrij k vinden. Daarom begin je in mij n methode uit te zoeken wie en wat je be langrij k vindt, dat zij n jouw waarden. Dat is iets heel anders dan doelen die je afvinkt wanneer je ze hebt bereikt. Waarden kun je altij d blij ven nastreven. Waarden kunnen voor iedereen anders zij n. De ene persoon wil graag met zij n kleinkinderen kunnen blij ven spelen, iemand anders wil weer plezier beleven aan sport en weer een ander vindt carrière belangrij k. Als je weet wat voor jou belangrij k is, geeft dat als een kompas richting aan jouw keuzes. Doordat je hebt geoefend met aan dacht, merk je de keuzemomenten die je hebt steeds beter op. Deze kun je verbinden met je eigen persoonlij ke waarden. Als je dat blij ft oefenen, dan zal je na verloop van tij d zien dat je gezondere keuzes gaat maken en beter voor jezelf zorgt. En dat gaat bij na vanzelf.’ Kun je hiervan een voorbeeld geven? ‘Stel, je hebt diabetes en je wilt ook op je 70ste nog wandelingen kunnen maken en met je kleinkinderen kunnen spelen. Dit kunnen jouw persoonlij ke waarden zij n. Om op oudere leeftij d nog actief te kunnen zij n, is het belang rij k schommelende glucosewaarden zoveel mogelij k te voorkomen. Hierdoor heb je minder kans op diabetes complicaties. Nu heb je een avond flink getafeld en je ploft op de bank om uit te buiken. Dat gebeurt vaak onbewust. Maar wanneer je jouw onbewuste gedrag opmerkt en koppelt aan jouw waarde – met de kleinkinderen kunnen spelen – realiseer je je op dat moment dat je een keuze hebt. Denkend aan jezelf op je 70ste, besluit je je schoenen aan te trekken voor een blokje om. Door jouw waarden te koppelen aan dit soort kleine gedragsdoelen, omzeil je de natuurlij k weerstand tegen verandering. En al die kleine verbeteringen bij elkaar opge teld, kunnen leiden tot grote verande ringen.’ Cursus Je moet niks Dr. Heidi Stiegelis ontwikkelde de cursus ‘Je moet niks’ Dit is een ACT & Leefstij l- cursus waarin je vaardigheden leert om mentaal en fysiek fi t te worden op jouw manier. De cursus bestaat uit: • het boek ‘Je moet niks’; • een onlinecursus met 6 modules en 30 video lessen; • persoonlij ke verdieping met 5 éénopéén sessies met een erkende trainer. Jemoetniks.nl ” ” Zolang je niet doorhebt dat je iets doet, kun je het ook niet veranderen Leefstijl 14 | Diablog Na een halfjaar vol onvergetelijke ervaringen zijn we nog steeds diep onder de indruk van ZuidAmerika. We hebben inmiddels bijna 17.000 km afgelegd met onze Land Cruiser. Onze reis door Patagonië, met haar adembenemende meren, een bezoek aan het presidentieel paleis in Santiago (Chili), de uitgestrekte zoutvlaktes van Uyuni (Bolivia), de adem benemende hoogten van de stad La Paz met haar bijzondere ligging tussen de bergen, en de mystieke ruïnes van Machu Picchu, heeft ons geleerd dat het leven buiten de gebaande paden ons soms uitdaagt, maar nog veel meer verrijkt. Ondanks onvoorziene obstakels, zoals de FreeStyle Libre die nooit aankwam in Santiago, heeft mijn diabetes type 1 mij niet belemmerd. Integendeel, het heeft me flexibeler en vindingrijker gemaakt. Het koel houden van insuline, zelfs in de diepten van de jungle, en het aanpassen van mijn doses op reis en wandeldagen, heeft mijn beheer van de ziekte op de proef gesteld en versterkt. Deze reis geeft ons de kans om in de lokale culturen te duiken en meer te leren over de mensen en hun levenswijze. Dit nomadische bestaan leert ons ook onze plannen flexibel te houden; we staan open voor verandering, wat essentieel is gebleken. Na Argentinië, Chili, en Bolivia, staan Ecuador en Colombia op de planning, maar dit kan veranderen afhankelijk van wat we op onze weg vinden. Deze reis heeft voor mij bewezen dat leven met diabetes type 1 geen belemmering hoeft te zijn voor avontuur. Met de juiste voorbereidingen en aanpassingen is de wereld net zo toegankelijk voor ons als voor iedereen. Het heeft ons gezin dichter bij elkaar gebracht, ons geleerd om te gaan met onzekerheden en ons vooral getoond hoe mooi en divers deze planeet is en hoe bevoorrecht we zijn om dit te mogen beleven. Matthijs Kleinlooh heeft diabetes type 1 en reist met zijn gezin een jaar door Zuid-Amerika. Benieuwd? Volg ze op Instagram @orangeoverlanders 84 berichten 339 volgers 122 volgend Volgen Chatbericht sturen @orangeoverlanders Diactueel • Mei 2024 • Mediq | 15 Op mediq.nl/glucosesensor vindt uw patiënt informatie die aansluit bij de behoefte van dat moment. Of er nu vragen zijn tijdens het oriënteren, starten of gebruik van sensortherapie. In heldere en makkelijk te begrijpen taal, met veel productinformatie, een keuzehulp en educatie- en productfilmpjes. Deze site is ontwikkeld in samenwerking met diabetesverpleegkundigen en kan ook gebruikt worden als aanvulling op de informatie die u geeft tijdens het consult. mediq.nl/glucosesensor Haal het beste uit een sensor Tekst Irene Seignette In dit artikel zetten we de verschillende typen diabetes voor u op een rij. Dit hebben we gedaan samen met internistendocrinoloog dr. Mariëlle Schroijen . Zij werkt bij het Leids Universitair Medisch Centrum en is expert op het gebied van erfelijke diabetes. ‘Het is goed dat we de verschillende vormen van diabetes steeds beter van elkaar kunnen onderscheiden’, zegt Schroijen. ‘Want als je weet welk type diabetes iemand heeft, kun je daar de behandeling op afstemmen.’ Dr. Schroijen heeft samen met de expertgroep ‘Diabetes type anders’ van de Nederlandse Diabetes Federatie (NDF) een stappen plan ontwikkeld waarmee de meer zeldzame typen van diabetes beter worden herkend. Schroijen: ‘Zo verhogen we de kans dat mensen de juiste diagnose en behande ling krijgen.’ Diabetes type 1 Mensen met diabetes type 1 maken zelf geen insuline meer aan in de alvleesklier. Dit komt omdat hun afweer systeem, ook wel het immuunsysteem genoemd, zich heeft vergist. Het heeft de bètacellen (de cellen die insuline maken) aangevallen en vernietigd. Daarom is diabetes type 1 een autoimmuunziekte. Diabetes type 1 ontstaat vaak vrij acuut en meestal, maar niet altijd, op jongere leeftijd. Iemand met deze vorm van diabetes, is voor de rest van zijn of haar leven afhankelijk van de toediening van insuline. Bij mensen met diabetes type 1 kunnen heel vaak de antistoffen met bloedonderzoek worden aangetoond. Vroeger was het simpel. Kreeg je op jonge leeftijd diabetes, dan had je diabetes type 1, was je al ouder bij de diagnose, dan had je diabetes type 2. Inmiddels is bekend dat er veel meer vormen diabetes zijn. Maar hoe weet u nu zeker welk type diabetes u heeft? Welk type diabetes heeft u? Medisch Dr. Mariëlle Schroijen Haal het beste uit een sensor Diactueel • Mei 2024 • Mediq | 17 Diabetes type 2 Mensen met diabetes type 2 maken nog wel zelf insuline aan, maar hun lichaam is er minder gevoelig voor geworden. Dit wordt insulineresistentie genoemd. Deze vorm van diabetes komt vaker voor bij mensen die ouder zijn en daarnaast overgewicht, een grote buikomvang en/of een hoge bloed druk hebben. Schroijen: ‘Dit zijn de bekende kenmerken van diabetes type 2, maar inmiddels weten we dat ook mensen zonder overgewicht deze vorm van diabetes kunnen ontwik kelen, of juist jongere mensen met overgewicht.’ Bij veel mensen is diabetes type 2 in de beginfase omkeer baar. Als ze gezonder gaan leven, meer gaan bewegen en afvallen, kan het weer verdwijnen. Jaren later kan het zijn dat de diabetes weer terugkomt. Mensen kunnen dan alsnog medicatie nodig hebben om hun glucosewaarden te regu leren. Ze hebben dan wel lange tijd zonder diabetes geleefd, dus ook minder kans op diabetescomplicaties. Mensen die al langer diabetes type 2 hebben, kunnen op den duur ook insuline nodig hebben om hun glucosewaarden te reguleren.’ Is diabetes erfelijk? Sommige vormen van diabetes zijn erfelijk, andere veel minder. Bij diabetes type 1 speelt erfelijkheid maar een kleine rol. Bij 85% van de mensen met diabetes type 1 komt de ziekte helemaal niet voor in de naaste familie. Er is dus een kleine erfelijke aanleg. Daarnaast spelen omgevingsfactoren een rol bij het wel of niet ontwikkelen van de ziekte. Welke omgevingsfactoren diabetes type 1 uitlokken, is nog niet zo goed bekend, maar dit kan bijvoorbeeld een virus zijn. Bij diabetes type 2 is de erfelijkheid veel groter; het komt dus veel vaker in families voor. Of iemand daadwerkelijk type 2 krijgt, heeft ook te maken met hoe iemand leeft. Denk hierbij aan weinig beweging, te veel en ongezond eten, en veel stress. Ook oudere mensen hebben meer kans op diabetes type 2. MODY Veel minder bekend is de erfelijke vorm van diabetes: MODY (MaturityOnset Diabetes of the Young). MODY ontstaat vaak op jongere leeftijd (onder de 35 jaar) en is een mono gene aandoening. Dat wil zeggen dat mensen een afwijking hebben op één gen. Een gen is een stukje erfelijk materiaal in een lichaamscel, waarmee erfelijke eigenschappen kunnen worden doorgegeven aan het nageslacht. Mensen met een ‘MODYgen’ hebben 50% kans om het door te geven aan hun kinderen. Er zijn meer dan 13 typen MODY. Schroijen: ‘Al deze typen verschillen een klein beetje van elkaar en kunnen ook een andere behandeling nodig hebben. Zo is er een vorm van MODY die helemaal geen behandeling nodig heeft en een andere vorm die goed behandeld kan worden met bepaalde tabletten.’ Omdat MODY vaak op jongere leeftijd ontstaat en iemand niet de kenmerken heeft van diabetes type 2, krijgen sommige mensen de diagnose diabetes type 1. Van de mensen onder de 30 jaar, heeft 3% MODY. Zij kunnen dus insuline gebruiken terwijl dit misschien niet nodig is. Kan ik MODY hebben? Vraagt u zich af of u misschien een vorm van MODY heeft? Dan kunt u op de volgende kenmerken letten: U was jonger dan 35 jaar toen u de diagnose diabetes kreeg; U bent niet te zwaar; U heeft geen afweerstoffen in het bloed die passen bij diabetes type 1; U heeft een goede bloeddruk en een goed cholesterol; U heeft nog nooit een ketoacidose gehad. Bij een ketoacidose is uw bloed verzuurd als gevolg van een insulinetekort; U heeft veel familieleden met diabetes. Herkent u zich in deze kenmerken? Bespreek dit dan met uw dokter of diabetesverpleegkundige. LADA Een andere vorm van diabetes die minder bekend is en waarvan de diagnose regelmatig wordt gemist, is LADA (Latent Autoimmune Diabetes in Adults). Dit is een vorm van diabetes type 1 die langzaam ontstaat en vaak bij mensen die ouder zijn dan 35 jaar. Bij LADA is er, net als bij diabetes type 1, sprake van een vergissing van het afweersysteem, alleen gaat dit veel langzamer dan bij diabetes type 1. Mensen met LADA hebben daarom minder snel insuline nodig voor hun diabetes. Net als bij diabetes type 1 hebben mensen met LADA antistoffen in het bloed. Naar schatting heeft 15% van de mensen met de diagnose diabetes type 2 eigenlijk LADA. ” ” Als je gezonder gaat leven, meer gaat bewegen en afvalt, kan diabetes type 2 tijdelijk verdwijnen Bekijk hier een filmpje waarin dr. Mariëlle Schroijen uitlegt hoe u MODY kunt herkennen 18 | ‘Ik bleek toch diabetes type 1 te hebben’ Oktober 2023 ging Robert van den Einde (47) naar zijn huisarts. Hij had in de anderhalf jaar daarvoor veel gewicht verloren en de laatste maanden had hij ook veel dorst. Zijn huisarts stuurde hem in voor bloedonderzoek en een paar uur later werd hij gebeld door de vervangende huisarts met het verzoek naar de praktijk te komen. ‘Omdat mijn BMI* niet verhoogd was en ik veel en fanatiek sport, besloot de huisarts me door te sturen naar het ziekenhuis. Ze vond mijn beeld niet passen bij diabetes type 2. Na 4 uur wachten op de EHBO werd er alsnog diabetes type 2 bij mij vastgesteld. Ik kreeg diabetestabletten en kon weer naar huis. Een paar dagen later werd ik gebeld door de diabetesverpleegkundige. Ze vroeg me met spoed naar het ziekenhuis te komen omdat de diagnose toch niet klopte. Uit het bloed onderzoek was gebleken dat ik toch diabetes type 1 heb. In het ziekenhuis werd ik ingesteld op insuline.’ Inmiddels is Van den Einde ruim een half jaar verder. Hij is weer wat aangekomen in gewicht en heeft ook een groot deel van zijn spierkracht weer terug. Zijn diabetes is goed onder controle, behalve tijdens het sporten. ‘Ik tafeltennis en dat gaat er fanatiek aan toe. Je zou verwachten dat mijn glucosewaarden daarvan zouden dalen, maar het tegenovergestelde is het geval. Door de spanning schieten ze soms omhoog. Dit moet ik dus nog beter uitzoeken, maar verder gaat het best oké, alhoewel het hebben van diabetes type 1 wel veel tijd en aandacht vraagt.’ Medisch Kan ik LADA hebben? Vraagt u zich af of u misschien LADA heeft? Dan kunt u op de volgende kenmerken letten: U kreeg diabetes op een relatief jonge leeftijd in vergelijking tot de gemiddelde leeftijd waarop mensen diabetes type 2 krijgen (61 jaar); U had relatief snel insuline nodig, binnen 3 jaar na de diagnose; U heeft niet de kenmerken die vaker voorkomen bij diabetes type 2, zoals overgewicht, een grote buikomvang, hoge bloeddruk en/of een verhoogd cholesterol; U heeft antistoffen in het bloed. Herkent u zich in deze kenmerken? Bespreek dit dan met uw dokter of diabetesverpleegkundige. *BMI (Body Mass Index). De BMI zegt iets over uw lengte ten opzichte van uw gewicht. Het is een maat om te bepalen of iemand een gezond gewicht heeft. Er zijn nog meer vormen van diabetes. Op diabetesfonds.nl leest u er meer over. Diactueel • Mei 2024 • Mediq | 19 Medisch Een bloedglucosespiegel lager dan 4 mmol/l? hypo. Het liefst voorkomt u een hypoglycemie. Daarom: 10 vragen over hypo’s. Tekst Christel Vondermans – Scriptum communicatie over voeding en gezondheid 10 vragen over hypo’s Waardoor kan een hypo ontstaan? Mensen met diabetes gebruiken medicatie die de bloedglucosewaarden verlagen. Van deze medicatie kunt u een hypo krij gen: insuline of van de tabletten repaglinide of sulfonylureumderivaten (glibenclamide, glimepiride, gliclazide, tolbutamide). Normaal gesproken zorgt de dosis van de medicij nen ervoor dat uw glucosewaarde niet te veel zakt. Toch kan er soms een te laag glucosegehalte in uw bloed ontstaan. Bij voorbeeld wanneer u te weinig of te laat eet, extra energie verbruikt door bij voorbeeld sporten, of als u alcohol drinkt. Ook als uw medicatie niet goed is afgestemd op uw situatie, of door ziekte en stress kunnen uw glucosewaarden te veel dalen. Wat kunt u doen om een hypo te voorkomen? Gaat u fanatiek sporten? Spuit insuline in de buurt van spieren die u wat minder gebruikt. Sport het liefst ongeveer 2 uur na een koolhydraatrij ke maaltij d. Meet voor het sporten uw bloedglucose en neem extra koolhydraten als het nodig is. Eet u minder of laat? Pas uw medicatie (indien mogelij k) daarop aan. Drinkt u in een korte tij d meer dan 2 glazen alcohol? Neem dan vooraf een maaltij d met kool hydraten of een koolhydraatrij k tussendoortje voor u naar bed gaat. Wilt u koolhydraatarm gaan eten? Bespreek dit eerst met uw behandelend team omdat het nodig kan zij n uw medicatie bij te stellen. 1. 2. Wat zij n de symptomen van een hypo? Bij een hypo heeft u te weinig glucose in het bloed. Dit geeft klachten. Die kunnen bij iedereen anders zij n. U kunt een hypo herkennen aan honger, trillen, zweten, con centratieproblemen, duizeligheid, hoofdpij n, vermoeidheid, hartkloppingen, tintelingen in bij voorbeeld handen of voeten, irritatie, agressie en wisselend humeur. 3. omdat het nodig kan zij n uw medicatie bij te 20 | Wat moet u doen als u toch een hypo heeft? Neem dan 1520 gram koolhydraten, het liefst in de vorm van glucose, want dat wordt het snelst opgenomen. In 40 ml limonadesiroop (geen light), aangevuld met water, 200 ml gewone frisdrank of 7 glucose, druivensuiker of dextrose tabletten zitten bij voorbeeld 20 gram glucose. Controleer na 1520 minuten uw bloedglucose opnieuw. Is uw bloedglucose nog te laag, dan heeft u meer van deze snelle glucose nodig. Duurt het langer dan 2 uur voordat het tij d is voor een volgende maaltij d? Neem dan een tussendoortje met 15 tot 20 koolhydraten. Kan ik van hypo-unawareness afkomen? Dat kan, maar is best lastig. In overleg met uw behandelend team kunt u uw insuline en de verdeling ervan aanpassen. Als u een tij dje wat hogere bloedglucosewaarden heeft, went uw lichaam daaraan. Krij gt u dan weer een hypo, dan voelt uw lichaam dat eerder aan. Ook psychische behandelingen en cursussen kunnen helpen. Overigens is behandeling geen garantie voor succes. Soms is het effect tij delij k of merkt u helemaal niets van al uw inzet. Bij hypounawareness kan een continue glucosesensor meer duidelij kheid geven. Vraag hiernaar bij uw diabetesverpleegkundige. Wat is hypo-unawareness? Sommige mensen hebben een verminderde gewaar wording voor hypo’s en wennen aan lage bloedgluco sewaarden. U voelt een hypo dan pas als het eigenlij k al te laat is. Hypounawareness komt voor bij zo’n 7% van de mensen met diabetes type 1. De alarm symptomen van een hypo nemen bij het ouder worden af. Dit gaat sneller als u erg scherp bent ingesteld of vaak hypo’s heeft (vooral in de nacht). Ik weet niet of ik ’s nachts hypo’s heb. Moet ik een wekker zetten om te meten? Als u denkt dat u ’s nachts hypo’s heeft maar daar doorheen slaapt, is het aan te raden om een paar dagen uw bloed glucose te meten voor het slapen, rond 3.00 uur, 5.00 uur en bij het opstaan. Na een nachtelij ke hypo staat u waar schij nlij k op met hoofdpij n, een lamlendig gevoel of heeft u een onverklaarbare hoge bloedglucose bij het wakker worden. Iemand anders kan merken dat u ‘s nachts fl ink zweet, rusteloos en/of verward bent of een nachtmerrie heeft. Ik heb vaak last van hypo’s in de nacht. Hoe kan dat? Als u insuline gebruikt, kunt u in de nacht een hypo krij gen. Bij voorbeeld als de hoeveelheid toegediende insuline te veel was, uw bloedglucose voor het slapen gaan al wat lager was, u veel alcohol heeft gedronken of overdag erg actief bent geweest. 5. 4. 10. 9. 6. Wanneer heb ik te veel hypo’s? Als u vaker dan 34 keer per week een hypo heeft, is het verstandig contact op te nemen met uw arts of diabetesverpleegkundige. 7. Hoe kan ik nachtelij ke hypo’s voorkomen? Deze oplossingen kunnen, afhankelij k van de oorzaak, effect hebben: Gebruikt u middellang werkende NPHinsuline of een mix? Overleg met uw diabetesteam of u kunt overstappen op lang werkende insuline. Is uw bloedglucosewaarde voor het slapengaan lager dan 7 à 8 mmol/l? Eet voordat u naar bed gaat dan iets met ongeveer 15 gram langzame koolhydraten (bij voorbeeld een snee volkorenbrood). Komt dit vaker voor, dan kan het zij n dat uw avond of nachtinsuline aangepast moet worden. Bent u overdag veel actiever geweest dan normaal? Neem ook dan voor het slapengaan iets met ongeveer 15 gram langzame koolhydraten. Goed om te weten: alcohol verlaagt de bloedglucosewaarde zelfs uren later nog. Wees matig met alcohol. Neem zo nodig voor het slapengaan iets te eten met langzame koolhydraten. 8. Als u insuline gebruikt, kunt u in de nacht Diactueel • Mei 2024 • Mediq | 21 Puzzel Vul de cijfers 1 t/m 9 in. Elk cijfer mag maar één keer in elke rij, elke kolom en elke zone ingevuld worden. Vervang de gevonden cijfers in de gekleurde hokjes door de opgegeven letters en zet deze op de oplossingsbalk in het hokje met hetzelfde cijfer, zo vind je de oplossing. Veel puzzelplezier! Mail de oplossing samen met uw naam en adres voor 1 oktober 2024 naar info@diactueel.nl o.v.v. puzzel Diactueel mei 2024. Onder de winnaars verloten we een cadeaubon van € 25,-. De winnaar van de sudoku uit het vorige nummer van Diactueel is Marleen Vugteveen uit Leiden. Van harte gefeliciteerd! Sudoku 1=E 2=V 3=M 4=A 5=G 6=T 7=O 8=D 9=I Di aweetjes Op deze pagina in de Diactueel kunt u altijd een sudoku maken. Puzzelen is een goede manier om uw hersenen fit te houden. Het beste traint u uw brein door verschillende soorten puzzels te maken. Op die manier daagt u uw her senen iedere keer op een andere manier uit. U kunt uw hersenen ook trainen door iets nieuws te leren, bijvoorbeeld een taal, een muziekinstrument of door een cursus te volgen. Waarom is het belangrijk om uw hersenen uit te dagen? Als u iets nieuws leert of doet, bouwen uw hersenen een reserve op. Mensen die veel hersenreserve hebben, zijn minder kwetsbaar voor het ontwikkelen van een hersenziekte, zoals bijvoorbeeld Alzheimer. U kunt hiermee hersenveroudering niet helemaal stoppen, maar wel vertragen met zo’n vier tot vijf jaar. Welke factoren spelen nog meer een rol bij het fit houden van de hersenen? Voldoende bewegen is een belangrijke factor. Sport en beweging zorgen voor een goede bloedtoevoer naar de her senen. Probeer om dezelfde reden ook niet te lang achter elkaar te zitten. Sta elk half uur even op en beweeg voor drie minuten. Daarnaast is een gezonde voeding belangrijk. Goed slapen en voldoende sociale contacten dragen ook bij aan gezonde hersenen. Succes met de sudoku! Bronnen: Hersenstichting.nl | Universiteit van Nederland Hoe houdt u uw brein fit? 22 | Recept Tian met courgette, aubergine en mozzarella Voor 4 personen Bereidingstij d: 75 minuten (inclusief 1 uur oventij d) 1 (gele) courgette 1 grote aubergine 1 rode ui 2 vleestomaten 1 rode paprika 2 teentjes knofl ook 4 eetl. olij folie 2 takjes tij m (of 1 theel. gedroogd) 2 eetl. citroensap 2 bollen (buffel)mozzarella peper en zout Verwarm de oven voor op 200 °C. Snij d de courgette en aubergine in ronde plakken van ½ cm dik. Pel de ui en snij d in ringen. Snij d de tomaten in plakken, haal de steelaanzet uit de paprika en snij d de paprika in dunne ringen en snij d de mozzarella in plakken. Zet de groenten en de mozzarella om en om rechtop in een (ronde) ingevette ovenschaal. Pers de knofl ook uit boven de olij folie. Haal de blaadjes van de takjes tij m. Meng de knofl ook en tij m en wat peper en zout door de olij folie en schenk dit over de groenten. Besprenkel met citroensap. Zet de schaal in het midden van de oven. Dek de groenten de eerste 20 minuten af (met aluminiumfolie of een deksel). Bak de tian vervolgens nog 30 minuten zónder aluminiumfolie of deksel. Lekker met een frisse groene salade, bij voorbeeld kropsla met komkommer en een oliecitroendressing. Koolhydraten In het boek staat niet vermeld hoeveel koolhydraten een recept bevat. Wij hebben het alvast voor u uitgerekend. Dit recept bevat 8.3 koolhydraten p.p., af hankelij k van de grootte van de groenten. Dit is een recept uit de herziene uitgave van het boek Diabetes type 2? Maak jezelf beter. Het boek beschrijft tien stappen die u kunt zetten om uw diabetes beter te maken of om te keren. Het boek is een pleidooi voor het gebruik van pure en onbewerkte producten. Er staan veel eenvoudige recepten en dagmenu’s in. Allemaal koolhydraatarm. Diabetes type 2? Maak jezelf beter | Hanno Pijl en Karine Hoenderdos | Fontaine Uitgevers| € 28,99 | 160 p Diactueel • Mei 2024 • Mediq | 23 Dag en nacht meer controle over je suikerwaarden. Afbeeldingen zijn alleen voor illustratieve doeleinden. Geen echte patient of gegevens. De app FreeStyle LibreLink is alleen compatibel met bepaalde mobiele telefoons en besturingssystemen. Bekijk de website voor meer informatie over apparaatcompatibiliteit en besturingssystemen voordat je de app gebruikt. 1. Alva S. et al, Journal of Diabetes Science and Technology, (September 2020). http://doi. org/10.1177/19322968209587542. 2. Meldingen worden alleen ontvangen als de alarmen zijn ingeschakeld en de sensor zich binnen 6 meter van het uitleesapparaat bevindt. Je moet de instellingen voor “Niet Storen” hebben uitgeschakeld om alarmen en waarschuwingen op je smartphone te kunnen ontvangen. 3. Jendel J. et al, Diabetes Ther (2021) https://doi.org/10.1007/s13300-021-01172-1 4. Vingerprikken zijn vereist als glucosemetingen niet overeenkomen met symptomen of verwachtingen. De sensorbehuizing, FreeStyle, Libre, en gerelateerde merkaanduidingen zijn eigendom van Abbott. © 2024 Abbott. ADC-85310 v2.0 03/24. FreeStyle Libre 2 meet elke minuut je actuele suikerwaarden en waarschuwt je met optionele realtime 1 alarmen voor hypo’s en hypers 2 . Optionele alarmen Lagere HbA1c waarden 3 Geen routinematig vingerprikken 4 Ervaar het zelf, vraag een gratis sensor aan op www.FreeStyleLibre.com mmol/L 6,2 50865 Adv FreeStyle Libre 2-Mediq 210x297.indd 1 Advies “ ” Vraag het aan Henny Henny van der Straaten is zorgdeskundige bij Mediq. Hiervoor werkte ze 23 jaar als diabetesverpleegkundige. In deze rubriek beantwoordt ze 3 vragen die haar werden gesteld in de praktij k. Dag en nacht meer controle over je suikerwaarden. Afbeeldingen zijn alleen voor illustratieve doeleinden. Geen echte patient of gegevens. De app FreeStyle LibreLink is alleen compatibel met bepaalde mobiele telefoons en besturingssystemen. Bekijk de website voor meer informatie over apparaatcompatibiliteit en besturingssystemen voordat je de app gebruikt. 1. Alva S. et al, Journal of Diabetes Science and Technology, (September 2020). http://doi. org/10.1177/19322968209587542. 2. Meldingen worden alleen ontvangen als de alarmen zijn ingeschakeld en de sensor zich binnen 6 meter van het uitleesapparaat bevindt. Je moet de instellingen voor “Niet Storen” hebben uitgeschakeld om alarmen en waarschuwingen op je smartphone te kunnen ontvangen. 3. Jendel J. et al, Diabetes Ther (2021) https://doi.org/10.1007/s13300-021-01172-1 4. Vingerprikken zijn vereist als glucosemetingen niet overeenkomen met symptomen of verwachtingen. De sensorbehuizing, FreeStyle, Libre, en gerelateerde merkaanduidingen zijn eigendom van Abbott. © 2024 Abbott. ADC-85310 v2.0 03/24. FreeStyle Libre 2 meet elke minuut je actuele suikerwaarden en waarschuwt je met optionele realtime 1 alarmen voor hypo’s en hypers 2 . Optionele alarmen Lagere HbA1c waarden 3 Geen routinematig vingerprikken 4 Ervaar het zelf, vraag een gratis sensor aan op www.FreeStyleLibre.com mmol/L 50865 Adv FreeStyle Libre 2-Mediq 210x297.indd 1 Soms heb ik in de middag een glucosepiek en ik begrij p niet waardoor dat komt? ‘Deze vraag werd mij ooit gesteld door een man met een migrantenachtergrond. We kwamen er maar niet achter waarom zij n glucosewaarde soms zo steeg aan het begin van de middag. Omdat we het toch graag wilden ophelderen, heb ik gevraagd of hij heel precies wilde opschrij ven wat hij at op een dag. Daaruit bleek dat hij normaal gesproken tussen de middag en in de avond een warme maaltij d neemt. Op dagen dat dit niet lukt, koopt hij tussen de middag een belegd pistoletje. Hij ziet dit niet als een maaltij d. Daarom diende hij daarvoor geen insuline toe, maar een pistolet bevat wel 27 koolhydraten. Dit verklaarde zij n glucosepieken. Bij onverklaarbare hoge glucosewaarden is het dus belangrij k om heel precies na te gaan wat u eet.’ ’s Morgens sta ik op met een glucosewaarde van 6,5. Dan ga ik me douchen en dan heb ik opeens een waarde van 9. Hoe kan dat? ‘In de vroege ochtend, als u nog slaapt, bereidt uw lichaam zich voor op het wakker worden. Het maakt dan de hormonen adrenaline en cortisol aan. Deze hormonen verminderen de werking van insuline, waardoor de glucose waarden kunnen stij gen, ook al heeft u nog niet heeft gegeten. Dit komt vooral voor bij mensen met diabetes type 2. Zij zij n insuline resistent, oftewel hun lichaam is ongevoelig geworden voor insuline.’ Sinds kort heb ik een glucosesensor. Ik ben er heel tevreden over. Maar als ik een vingerprik doe en de waarde vergelij k met die van de glucosesensor, zij n ze vaak verschillend. Kan ik mij n sensor dan wel vertrouwen? ‘Met een vingerprik bepaalt u de bloedglucosewaarde in het bloed. De glucosesensor meet de waarde in het onderhuidse weefsel. Het bloed, en ook de glucose, heeft enkele minuten nodig om in het onderhuidse weefsel te komen, waar de sensor de waarde meet. Hoe sneller uw glucosewaarde daalt of stij gt, des te groter zij n de verschillen tussen de vingerprik en de sensorwaarde. Daarom is het zo belangrij k naar de pij len van de sensor te kij ken. Deze voorspellen de trend van uw glucosewaarden en geven aan of ze aan het dalen of stij gen zij n, en hoe snel dit gaat.’ ©Bram Petraeus Diactueel • Mei 2024 • Mediq | 25 Waarom is afvallen vaak zo lastig? In de Verenigde Staten is het een hype: medicatie waarmee je bloedglucosewaarden verlagen en waarvan je afvalt. De vraag naar deze medicij nen is hoog, ook bij mensen zonder diabetes. Hierdoor zij n er tekorten ontstaan die ervoor zorgen dat zowel mensen met diabetes type 2 als mensen met obesitas (of beide), de medicij nen moeilij ker kunnen krij gen. Wat doen deze ‘wondermiddelen’ precies, wat zij n de bij werkingen en waarom is afvallen vaak zo lastig? Nathalie interviewt De medicij nen waar het over gaat zij n de zogenoemde GLP1receptorago nisten. GLP1 is een hormoon dat wordt aangemaakt in de darmen tij dens en na het eten. Het zorgt voor de verwerking van koolhydraten uit voeding, onder meer door de insulineafgifte te stimu leren. Deze medicij nen verlagen de bloedglucosewaarden bij mensen met diabetes type 2. En, zo zegt prof. dr. Liesbeth van Rossum, mensen vallen ook af van GLP1’s. ‘Deze hormonen geven onder andere een gevoel van verzadiging, waardoor mensen langer ‘vol’ zitten. Ook remmen ze de slui merende ontsteking die door te veel buikvet wordt veroorzaakt en vermin deren het beloningseffect dat eten heeft op de hersenen. Mede door deze effecten op de eetlust vallen mensen ervan af.’ Waarom is buikvet zo ongezond? ‘Vetweefsel is een orgaan. Daarin worden honderden hormonen gemaakt die invloed hebben op het immuun systeem en het hongersysteem in de hersenen’, zegt Van Rossum. ‘Te veel buikvet verstoort je verzadigings hormonen en veroorzaakt laaggradige ontstekingen in je lichaam. Dat zij n ontstekingen die sluimeren zonder dat je dit direct merkt. Door de verstoorde hormonen en de chronische ontste kingen is obesitas – en vooral veel buikvet – een ziekte van ‘ziek geworden vetweefsel’ én tegelij kertij d een poort ziekte naar honderden andere ziektes, waaronder diabetes type 2, maar ook astma, hart en vaatziekten en be paalde vormen van kanker. Daarom ad viseert de nieuwe richtlij n ‘Overgewicht en obesitas bij volwassenen’ om niet alleen naar het BMI* te kij ken om te be palen of iemand te zwaar is, maar ook naar de buikomvang en de bij komende ziekten. Vrouwen zij n in de gevarenzone met een middelomtrek vanaf 88 cm en hoger en mannen vanaf 102 cm.’ Waarom is zo het moeilij k om af te vallen? Van Rossum: ‘Stel, iemand met obe sitas is erin geslaagd af te vallen. Bij deze persoon onthoudt het lichaam dat het gewicht ooit hoger is geweest. Dit noemen we het metabole geheugen. Dit heeft tot gevolg dat iemand die honderdtwintig kilo woog en nu tachtig kilo weegt, veel meer moeite moet Nathalie Ekelmans heeft diabetes type 1 en is journalist. Voor Diactueel interviewt ze professionals die in de diabeteszorg werken 26 | doen om op gewicht te blijven, dan iemand van tachtig kilo die nooit te zwaar is geweest. Biologisch gezien is het dus moeilijk om het gewicht eraf te houden als je ooit te zwaar bent geweest.’ Gecombineerde leefstijlinterventies Toch wil dit niet zeggen dat blijvend gewichtsverlies onmogelijk is. Volgens Van Rossum zijn en blijven leefstijl maatregelen hierbij de basis van de behandeling. Voor mensen die veel zijn afgevallen en dat willen volhouden, is de beweegrichtlijn daarom aangepast. In plaats van de geadviseerde 150 minuten matig intensief bewegen per week, krijgen zij het advies om 200300 minuten matig intensief te bewegen, naast de aanbevolen twee keer per week bot en spierverster kende oefeningen en het verminderen van lang achterelkaar zitten. ‘Dat is een hele opgave en dat moeten mensen dan lange tijd volhouden. Het is belang rijk om je dat te realiseren. Het vraagt om veel extra inspanningen om blijvend af te vallen. Het is wel mooi om te zien dat de GLI’s (Gecombineerde Leefstij lInterventies) hierbij helpen en veel effect hebben: bij 83% van de mensen verbetert de gezondheid en, heel be langrijk, de kwaliteit van leven neemt enorm toe. GLI’s worden vergoed en er zijn al ruim 80.000 mensen mee gestart.’ (RIVM). Wat zijn de bijwerkingen van GLP-1’s? Even terug naar de medicatie. Omdat je afvalt van GLP1’s, zijn er mensen die het zelf zijn gaan kopen. Volgens Van Rossum is het niet de bedoeling de medicatie op eigen initiatief te nemen, zonder medische begeleiding. ‘Zoals elk medicijn, hebben GLP1’s ook bijwer kingen. Dit zijn vooral misselijkheid, diarree en hoofdpijn, die meestal na een paar weken verdwijnen. Ook is er een verhoogd risico op een zeldzame ernstige bijwerking: alvleesklieront steking. Daarnaast zijn er specifieke individuele situaties waarbij een middel niet geschikt voor je is. Je mag deze medicatie bijvoorbeeld in de zwanger schap niet gebruiken. Obesitas is een chronische ziekte en de meeste mensen komen weer aan zodra ze met deze middelen stoppen. Je moet ze dus lang durig gebruiken. Een ander middel voor mensen die willen afvallen is naltrexon/ bupropion. Deze tabletten staan ook in de richtlijn en worden onder bepaalde voorwaarden vergoed voor mensen met overgewicht en diabetes type 2.’ Welke gewichtsverlagende medicijnen worden vergoed? Scan deze code voor het antwoord Oorzaken overgewicht Overgewicht kan meerdere oorzaken hebben. Op checkoorzakenovergewicht.nl kunt u een vragenlijst invullen om zicht te krijgen op de mogelijke oorzaken van uw overgewicht. De uitslag kunt u bespreken met uw zorgverlener. *De BMI (Body Mass Index) is een maat die iets zegt over het gewicht in verhouding tot de lengte van iemand. ‘Mensen die veel zijn afgevallen, krijgen het advies om naast gezond te eten vooral extra veel te bewegen om hun verlaagde gewicht te behouden’, zegt internist endocrinoloog prof. dr. Liesbeth van Rossum. Zij is hoogleraar Obesitas en Stresshormonen in het Erasmus MC en voorzitter van het Partnerschap Overgewicht Nederland (PON) Diactueel • Mei 2024 • Mediq | 27 De moed om beter te worden was sterker dan mijn angst Gastcolumn Wendy Leewens is fotograaf en kunstenaar. Ze heeft diabetes type 1 sinds oktober 2014. Ze gebruikt de Accu Chek Insight pomp in combinatie met Dexcom G6, met het Diabeloopsysteem. Wendy woont samen met haar vriend Marc en hun hondje Leia. Bekij k hier meer werk van Wendy Volg Wendy op Instagram @honingzoetedoorstroming ‘Soms besef ik me pas weer waar ik vandaan kom en waar ik dagelij ks doorheen ga, als ik in gesprek raak met iemand die onbekend is met diabetes. Of als iemand mij vraagt wat ik dage lij ks doe. Toen ik net de diagnose diabetes type 1 kreeg, dacht ik dat ik de wereld nog wel aan zou kunnen. Maar langzaam werd mij duidelij k dat ik alles moest omgooien. Ik gaf mij n sport op, sprak niet meer af met vrienden en uiteinde lij k stopte ik zelfs met school. Ik kon het allemaal niet aan. Tij den kroop ik pas tegen het middaguur mij n bed uit. Mij n dagen bestonden uit meten, eten, spuiten, series bingen en weer naar bed. Zo bleef ik veilig tussen mij n streefwaarden en kreeg ik zo weinig mogelij k hypo’s en hypers. Mentaal stond ik op slot, ik praatte bij na niet over wat ik voelde, omdat ik alleen ruimte had voor mij n bloedsuiker waarden. Sommige dagen had ik net genoeg energie om te tekenen, een rondje te lopen of even met mij n moeder op stap te gaan. Als ik tekende, hoefde ik even nergens anders aan te denken. Hier haalde ik kracht uit om de volgende dag weer door te gaan met het meten, eten en spuiten. Was dit echt het hoogst haalbare wat ik uit mij n leven met diabetes kon halen? De moed om beter te worden was sterk, sterker dan mij n angst. Ik begon weer aan mij n toekomst te werken. Ik kwam meer onder de mensen en merkte dat ik mij n diabetes een plekje kon geven door erover te praten. In plaats van mij door mij n ziekte te laten defi niëren, zette ik mij n strij d om in kunst. Ik creëer foto’s rondom het thema diabetes, met behulp van mij n diabeteshulpmiddelen, over wat de ziekte inhoudt of met een abstract esthetisch beeld. Ik hoop dat mensen die iets verge lij kbaar doormaken zich herkennen in mij n werken. Ook wil ik meer begrip kweken over de ziekte bij personen zonder diabetes.’ Gastcolumn schrij ven? Wilt u de volgende gastcolumn schrij ven? Stuur dan een mail naar info@diactueel.nl 28 | Opvoedkwesties met Marina van der Wal Onze zoon verwaarloost zij n diabetes. Bij de laatste controle bleek hij beginnende niercomplicaties te hebben. Het gesprek hierover loopt vaak uit op een ruzie. Hoe kunnen we dit doorbreken? Het is begrij pelij k dat je als ouders bij zo’n uitslag in de bezorgheidsrefl ex schiet. Je wenst een gezonde toekomst voor je kind en het voelt ook als jouw verantwoordelij kheid om daarvoor de condities te scheppen. In de praktij k leidt dit er vaak toe dat je je zoon aanspreekt op zij n gedrag: hij moet zij n glucosewaarden vaker checken, niet vergeten te bolussen, minder gamen, niet te vaak en te laat uitgaan, enzovoorts. Voordat je het weet ben je hem van alles en nog wat aan het beschuldigen. Maar waarschij nlij k weet je zoon zelf ook wel dat hij goed voor zij n glucosewaarden moet zorgen. Als hij dit verwaarloost, zit daar vaak wat anders achter. En je kunt hem alleen maar helpen als je hierover het gesprek met hem voert. Waarom doet hij wat hij doet? Hoe kun je hem helpen? Waar liggen zij n behoeften? Deels hoort het maken van onverstandige en ongezonde keuzes bij de puberteit. Jongeren zij n vooral bezig met de korte termij n. Ze willen bij de groep horen en de dingen doen die leeftij dsgenoten ook doen. Diabetes kan daarbij een belemmerende factor zij n. Tegelij kertij d willen kinderen hun ouders niet teleurstellen en voldoen aan hun verwachtingen. Ouders voelen dit misschien niet zo, maar de puberteit is een moeilij ke periode, zeker voor jongeren met een chronische ziekte. Kinderen willen hun ouders vaak beschermen tegen narigheid. Hierdoor is het soms moeilij k om in een gesprek tot de kern te komen. Durft hij zij n problemen en twij fels met jullie te bespreken, of is hij bang dat hij jullie daarmee teleurstelt? Als hij zich hierover niet vrij voelt, gaat hij misschien om de hete brij heen draaien. Dit kan zelfs tot gevolg hebben dat hij precies het tegenovergestelde gedrag gaat vertonen van wat je graag zou willen. En dan ben je nog verder van huis. Hoe moeilij k ook, het gesprek zou niet moeten gaan over zij n gedrag, maar over de behoefte die erachter ligt. Als je daarover in gesprek raakt, kun je kij ken waar oplossingen liggen. Maar hoe doe je dat? In plaats van hem te beschuldigen van ongewenst gedrag, kun je je zorgen uitspreken. Zeg hem dat je geschrokken bent van de uitslag en dat je van hem houdt en wilt dat hij zo lang mogelij k gezond blij ft. Vraag hoe je hem hierbij kunt helpen. Als hij het er niet over wil hebben, respecteer dat dan en spreek af er op een ander moment op terug te komen. Lukt het niet om dit gesprek met hem te voeren, schakel dan professionele hulp in. Bij professionals kunnen jongeren zich vaak makkelij ker uitspreken over dingen die ze niet aan hun ouders vertellen, omdat ze geen rekening hoeven te houden met hun emoties. voert. Waarom doet hij wat hij doet? Hoe kun je hem helpen? Waar liggen zij n behoeften? Meer opvoedtips? Scan deze QRcode Marinavanderwal.nl Marina heeft een online praktij k voor opvoedvragen. Wilt u meedoen met één van de onlinecursussen? Laat u dan alvast op de wachtlij st zetten. U krij gt bericht wanneer er weer een cursus start. © Anne Beentjes Diactueel • Mei 2024 • Mediq | 29 De diabetesverjaardag van Op 6 mei vierde Pien (11) haar derde diabetesverjaardag. ‘Ik ga dan altij d iets leuks met mij n moeder doen, bij voorbeeld in een hotel slapen.’ Pien’s moeder vult aan: ‘We noemen het altij d ‘de trots op dag’. Want wij zij n er heel trots op hoe Pien het doet. Toen ze net diabetes had, mocht niemand het woord diabetes zeggen. Nu is ze er heel open over en gaat het goed met haar diabetes.’ Pien zegt: ‘Het is zoals het is. Ik kan het toch niet veranderen.’ De grootste hobby van Pien is voetballen. Dit doet ze al sinds haar zesde. Ze gaat twee keer per week trainen en één keer per week speelt ze een wedstrij d. ‘Ik vind het heel leuk. Ik sta middenvoor. Ik ben goed in schieten maar maak ook graag een mooie pass naar de andere meiden uit mij n club Vitesse ‘22. Van haar diabetes heeft Pien geen last tij dens het voetballen. ‘Ik zet de pomp lager voor de wedstrij d en als ik toch nog te hoog zit, koppel ik deze af. Ik draag de pomp met een stevige band om mij n buik, dus ik heb er geen last van. Mij n trainers en coaches zij n heel aardig. Als ik me niet lekker voel, mag ik even gaan zitten. Maar ik sta natuurlij k liever in het veld.’ Zou Pien profvoetballer willen worden? ‘Het zou wel leuk zij n maar als het niet lukt, is het ook goed. Misschien word ik wel diabetesverpleegkundige. Maar eigenlij k weet ik het nog niet.’ Pien woont samen met haar vader, moeder en jongere broertje in Castricum. Voor haar diabetes draagt ze de YpsoPump en een FreeStyle Libre 3. Vier jij binnenkort je diabetesverjaardag? Stuur dan een mail naar info@diactueel.nl . Misschien regelen we dan een fotoshoot met jou voor de volgende Diactueel. Pien Tekst Irene Seignette | Foto Shot by M Op 6 mei vierde Pien (11) haar derde diabetesverjaardag. ‘Ik ga dan altij d iets leuks met mij n moeder doen, bij voorbeeld in een hotel slapen.’ Pien’s moeder vult aan: ‘We noemen het altij d ‘de trots op dag’. Want wij zij n er heel trots op hoe Pien het doet. Toen ze net diabetes had, mocht niemand het woord diabetes zeggen. Nu is ze er heel open over en gaat het goed met haar diabetes.’ Pien zegt: ‘Het is zoals het is. Ik kan het toch niet veranderen.’ 30 | colofon Diactueel lifestyle magazine is een uit gave van Mediq voor klanten en relaties. Redactie Heleen Bos, Lonneke Kruij swij kOomen, Irene Seignette, Roosmarij van Veenendaal Medische supervisie Marlies Wouters, Ziekenhuis Nij Smellinghe, Drachten Ontwerp en opmaak Suzanne Smitvan Hattum appelblauwzeegroen grafi sch ontwerp Realisatie Irene Seignette Tekst & Productie, Nij megen Advertentieacquisitie Pieter van Delft pieter.van.delft@mediq.com Druk EMP grafi media Aan dit nummer werkten mee Nathalie Ekelmans, Bram Petraeus, Shot by M, Sven Scholten Fotografi e, Henny van der Straaten, Christel Vondermans Scriptum, Marina van der Wal Redactieadres Mediq, t.a.v. Diactueel, Postbus 20003, 3502 LA Utrecht info@diactueel.nl Meer informatie mediq.nl/diactueel Voor het overnemen van artikelen uit Diactueel is vooraf toestemming nodig van de redactie. Diac tueel bevat geen persoonlij ke medische adviezen. Voor (wij zigingen in) de behandeling dient u uw behandelend arts of diabetesverpleegkundige te raadplegen. Diactueel aanvaardt geen enkele aansprakelij kheid voor enige schade als gevolg van het gebruik van informatie uit deze uitgave. Mediq Nederland B.V. kan niet verantwoordelij k worden gesteld voor onjuiste prij zen, druk of zetfouten. Afbeeldingen kunnen afwij ken. Prij zen onder voorbehoud. U kunt altij d bezwaar maken indien u geen informatie (meer) wenst te ont vangen. Wij zullen u dan niet langer informatie sturen. U hebt voorts de mogelij kheid om uw persoonsgegevens, die wij hebben verwerkt om deze uitgave te verzenden, in te zien en deze te verbeteren, aan te vullen, te verwij deren of af te schermen indien deze feitelij k onjuist, onvol ledig, of irrelevant zij n, of in strij d met een wet telij k voorschrift worden verwerkt. Voorts heeft u onder omstandigheden het recht tegen de ver werking van uw persoonsgegevens verzet aan te tekenen. Wij beëindigen de verwerking terstond, indien wij het verzet gerechtvaardigd achten. In dien u één van de voornoemde rechten wenst uit te oefenen, of anderszins vragen of opmerkingen heeft, kunt u contact opnemen met het boven staand redactieadres. ISSN nummer 18776396 Di aweetjes Kind en ouders Altijd een oplossing voor je insulinepomp Diabeweeg-app. Daag jij jezelf en je vrienden uit? Sporten is goed voor je diabetes. Je hebt het vast al eens gehoord van je diabetesverpleegkundige. Wil jij graag meer gaan bewegen maar vind je het wel belangrij k dat het leuk is? Dan is Diabeweeg iets voor jou. Diabeweeg is een app voor kinderen en jongeren in de leeftij d van 1015 jaar met diabetes type 1 én hun vrienden. In de app word je uitgedaagd om meer te gaan bewegen door middel van challenges. Aan deze challenges zitten punten gekoppeld en met deze punten kun je levels uitspelen. Je kunt iedere challenge op 3 verschillende niveaus uitvoeren. De app is gratis en voor iedereen toegankelij k. • In juni wordt de Diabeweegapp gelanceerd met een spectaculair event. Om mee te doen heb je alleen je telefoon en sportieve kleding nodig. Meld je aan voor de nieuwsbrief van Diabeweeg via info@stichtingdiabeweeg.nl o.v.v. van nieuwsbrief Diabeweeg en ontvang een uitnodiging voor de lancering. • Vanaf 1 juli kun je Diabeweeg gratis downloaden in de App Store of Google Play Store. Wist je dat … Stress invloed heeft op je glucosewaarden Als je erg gestrest bent, komen er extra stresshormonen vrij in je lichaam. Door deze hormonen kunnen je bloedglucosewaarden stij gen en zal je lichaam minder goed op insuline reageren. Dit kan gebeuren bij leuke of spannende dingen (een feestje of sportwedstrij d) of bij minder leuke dingen (leren accepteren dat je diabetes hebt). Als de stress minder wordt, dalen de glucosewaarden vanzelf weer. Weet jij soms niet hoe je je insuline pomp kunt dragen? Kij k dan eens op diabasicwear.com , een webshop waar je hemdjes kunt kopen waarin je je insuline pomp veilig kunt opbergen. Sinds kort heeft Diabasicwear ook unikids tshirts met korte mouwen, waarin vrij wel elke insulinepomp past. Dankzij een kleine opening in het zakje kan het slangetje gemakkelij k worden aangesloten op de infusieset. De shirts zij n gemaakt van hoogwaardige katoen (95% katoen en 5% elastaan). De shirts zij n beschikbaar in de maten 98/104 t/m 158/164 en in de kleuren zwart, licht roze, donkerblauw en legergroen. Unikids t-shirt, € 34,95. Wil je helemaal in stij l? Kij k dan ook eens naar de Diabasicwear sleeves, die speciaal zij n ontworpen om je gluco sesensor te beschermen, zelfs tij dens activiteiten. Sleeve, € 11,95. Diabasicwear.com • In juni wordt de Diabeweegapp gelanceerd met een spectaculair een oplossing voor je insulinepomp Weet jij soms niet hoe je je insuline pomp kunt dragen? Kij k dan eens op , een webshop waar je hemdjes kunt kopen waarin je je insuline pomp veilig kunt opbergen. (95% katoen en 5% elastaan). De shirts zij n beschikbaar in de maten 98/104 t/m 158/164 en in de kleuren zwart, licht roze, donkerblauw en legergroen. Unikids t-shirt, € 34,95. Diactueel • Mei 2024 • Mediq | 31 Wilt u een proefplaatsing afspreken of een pleister aanvragen? Ga naar glunovo.nl of neem contact op met uw behandelaar. GLUNOVO FLASH EEN NIEUW FGM SYSTEEM * In overleg met uw behandelaar en in groepsinstrucie op locatie . NIET SCANNEN FLASH KNOP IN DE APP PROBEER DE SENSOR TWEE WEKEN UIT MET PROEFPLAATSING* NIET ZICHTBAAR OP DE BUIK TE DRAGEN TEST MET ONZE DEMO PLEISTER OP PLEISTER- ALLERGIE colofon Diactueel lifestyle magazine is een uit gave van Mediq voor klanten en relaties. Redactie Heleen Bos, Lonneke Kruij swij kOomen, Irene Seignette, Roosmarij van Veenendaal Medische supervisie Marlies Wouters, Ziekenhuis Nij Smellinghe, Drachten Ontwerp en opmaak Suzanne Smitvan Hattum appelblauwzeegroen grafi sch ontwerp Realisatie Irene Seignette Tekst & Productie, Nij megen Advertentieacquisitie Pieter van Delft pieter.van.delft@mediq.com Druk EMP grafi media Aan dit nummer werkten mee Nathalie Ekelmans, Bram Petraeus, Shot by M, Sven Scholten Fotografi e, Henny van der Straaten, Christel Vondermans Scriptum, Marina van der Wal Redactieadres Mediq, t.a.v. Diactueel, Postbus 20003, 3502 LA Utrecht info@diactueel.nl Meer informatie mediq.nl/diactueel Voor het overnemen van artikelen uit Diactueel is vooraf toestemming nodig van de redactie. Diac tueel bevat geen persoonlij ke medische adviezen. Voor (wij zigingen in) de behandeling dient u uw behandelend arts of diabetesverpleegkundige te raadplegen. Diactueel aanvaardt geen enkele aansprakelij kheid voor enige schade als gevolg van het gebruik van informatie uit deze uitgave. Mediq Nederland B.V. kan niet verantwoordelij k worden gesteld voor onjuiste prij zen, druk of zetfouten. Afbeeldingen kunnen afwij ken. Prij zen onder voorbehoud. U kunt altij d bezwaar maken indien u geen informatie (meer) wenst te ont vangen. Wij zullen u dan niet langer informatie sturen. U hebt voorts de mogelij kheid om uw persoonsgegevens, die wij hebben verwerkt om deze uitgave te verzenden, in te zien en deze te verbeteren, aan te vullen, te verwij deren of af te schermen indien deze feitelij k onjuist, onvol ledig, of irrelevant zij n, of in strij d met een wet telij k voorschrift worden verwerkt. Voorts heeft u onder omstandigheden het recht tegen de ver werking van uw persoonsgegevens verzet aan te tekenen. Wij beëindigen de verwerking terstond, indien wij het verzet gerechtvaardigd achten. In dien u één van de voornoemde rechten wenst uit te oefenen, of anderszins vragen of opmerkingen heeft, kunt u contact opnemen met het boven staand redactieadres. ISSN nummer 18776396 Di aweetjes Kind en ouders Altijd een oplossing voor je insulinepomp Diabeweeg-app. Daag jij jezelf en je vrienden uit? Sporten is goed voor je diabetes. Je hebt het vast al eens gehoord van je diabetesverpleegkundige. Wil jij graag meer gaan bewegen maar vind je het wel belangrij k dat het leuk is? Dan is Diabeweeg iets voor jou. Diabeweeg is een app voor kinderen en jongeren in de leeftij d van 1015 jaar met diabetes type 1 én hun vrienden. In de app word je uitgedaagd om meer te gaan bewegen door middel van challenges. Aan deze challenges zitten punten gekoppeld en met deze punten kun je levels uitspelen. Je kunt iedere challenge op 3 verschillende niveaus uitvoeren. De app is gratis en voor iedereen toegankelij k. • In juni wordt de Diabeweegapp gelanceerd met een spectaculair event. Om mee te doen heb je alleen je telefoon en sportieve kleding nodig. Meld je aan voor de nieuwsbrief van Diabeweeg via info@stichtingdiabeweeg.nl o.v.v. van nieuwsbrief Diabeweeg en ontvang een uitnodiging voor de lancering. • Vanaf 1 juli kun je Diabeweeg gratis downloaden in de App Store of Google Play Store. Wist je dat … Stress invloed heeft op je glucosewaarden Als je erg gestrest bent, komen er extra stresshormonen vrij in je lichaam. Door deze hormonen kunnen je bloedglucosewaarden stij gen en zal je lichaam minder goed op insuline reageren. Dit kan gebeuren bij leuke of spannende dingen (een feestje of sportwedstrij d) of bij minder leuke dingen (leren accepteren dat je diabetes hebt). Als de stress minder wordt, dalen de glucosewaarden vanzelf weer. Weet jij soms niet hoe je je insuline pomp kunt dragen? Kij k dan eens op diabasicwear.com , een webshop waar je hemdjes kunt kopen waarin je je insuline pomp veilig kunt opbergen. Sinds kort heeft Diabasicwear ook unikids tshirts met korte mouwen, waarin vrij wel elke insulinepomp past. Dankzij een kleine opening in het zakje kan het slangetje gemakkelij k worden aangesloten op de infusieset. De shirts zij n gemaakt van hoogwaardige katoen (95% katoen en 5% elastaan). De shirts zij n beschikbaar in de maten 98/104 t/m 158/164 en in de kleuren zwart, licht roze, donkerblauw en legergroen. Unikids t-shirt, € 34,95. Wil je helemaal in stij l? Kij k dan ook eens naar de Diabasicwear sleeves, die speciaal zij n ontworpen om je gluco sesensor te beschermen, zelfs tij dens activiteiten. Sleeve, € 11,95. Diabasicwear.com • In juni wordt de Diabeweegapp gelanceerd met een spectaculair een oplossing voor je insulinepomp Weet jij soms niet hoe je je insuline pomp kunt dragen? Kij k dan eens op , een webshop waar je hemdjes kunt kopen waarin je je insuline pomp veilig kunt opbergen. (95% katoen en 5% elastaan). De shirts zij n beschikbaar in de maten 98/104 t/m 158/164 en in de kleuren zwart, licht roze, donkerblauw en legergroen. Unikids t-shirt, € 34,95. Diactueel • Mei 2024 • Mediq | 31
i-Flipbook aan het laden